شیخ محمد حسن بن شیخ باقر بن شیخ عبدالرحیم بن آقا محمد بن ملا عبد الرحیم شریف اصفهانى، معروف به «
صاحب جواهر» در سال 1200 ق در خانه شیخ محمد باقر نجفى به دنیا آمد و در روز اول شعبان 1266 ق درگذشت.
ایشان علمایى را که درباره ولایت فقیه تردید دارند بسختى مورد نکوهش قرار داده، مى نویسد: «این افراد طعم فقه را نچشیده و از فرمایش ائمه علیه السلام چیزى نفهمیده‌اند». صاحب جواهر درباره ولایت فقیه مى نویسد: « اگر ولایت عامه فقیه نباشد، بسیارى از کارهاى مربوط به شیعیان معطل مى ماند».
شیخ محمد حسن نجفى در 25 سالگى نگارش کتاب بى همتاى «
جواهر الکلام» در شرح کتاب شرایع الاسلام محقق حلى را آغاز کرد. جواهر الکلام، این دائره المعارف فقه شیعه ثمره 32 سال تلاش شبانه روزى او اینک معتبرترین متن درسى عالیترین سطح دروس حوزه‌هاى علمیه شیعه، یعنى درس خارج فقه است. کتاب «جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام» از نظر وسعت تتبع و جمع‌آورى و احاطه به اقوال و دلال نظریات فقهى علما بر تمام کتاب‌هاى فقهى برترى دارد. هم‌چنین از نظر توجه و روى آوردن اهل علم و بزرگان از فقهاى شیعه کمتر کتابى مانند جواهر الکلام توفیق داشته است.
کتاب جواهر الکلام در حالى که یک دوره کامل فقه شیعه مى‌باشد جامع جمیع کتاب‌هاى فقهى نیز مى‌باشد.
کتاب جواهر الکلام نیز نظیر شرایع الاسلام داراى چهار بخش اساسى عبادات، عقود، ایقاعات و احکام مى‌باشد. از جلد اول تا 21 عبادات و از جلد 21 تا 31 عقود و از جلد 32 تا 35 ایقاعات و از جلد 35 تا 43 احکام مطرح شده است. مباحث مطرح شده در 43 جلد تنظیم شده‌اند.
اولین ویژگى این کتاب وسعت تتبع و دقت مؤلف در اقوال و نظریات فقهاى بزرگ شیعه مى‌باشد. دومین خصوصیت نیز اسلوب و روش بى‌نظیرى است که از ابتدا تا انتهاى کتاب ثابت مانده است. سومین ویژگى این که با داشتن کتاب جواهر از بسیارى از کتاب‌هاى فقهى مى‌توان بى‌نیاز شد و مجتهد با رجوع به این کتاب مى‌تواند اطمینان پیدا کند در بسیارى از مسائل فقهى نیازى به کتاب دیگرى ندارد اما سایر کتاب‌هاى فقهى این گونه نیستند.
از خصوصیات دیگر این که مسائل و فروع کم‌یاب و نادر فقهى که در سایر کتاب‌هاى فقهى پیدا نمى‌شود در جواهر ذکر شده است و بنابراین، این کتاب جامع فروع و امهات مسائل فقهى مى‌باشد.
به نقل از نرم افزار «جامع فقه اهل بیت علیهم السلام 2»، مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى (نور)
